Hệ số thu nhập trên vốn sử dụng là chỉ số thể hiện khả năng thu lợi nhuận của một doanh nghiệp dựa trên lượng vốn đã sử dụng. Hệ số thu nhập trên vốn sử dụng được tính theo công thức:
ROCE = Lợi nhuận trước thuế và lãi vay / Vốn sử dụng
Trong đó:
Vốn sử dụng = Tổng tài sản - Nợ ngắn hạn
ROCE là một chỉ số tốt để so sánh khả năng sinh lời của các doanh nghiệp. Bên cạnh đó ROCE cũng được sử dụng để đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.
Ví dụ: Giả sử rằng công ty A kiếm được khoản lợi nhuận là 100 tỷ VNĐ trên doanh thu 1000 tỷ VNĐ, công ty B kiếm được 150 tỷ VNĐ tiền lãi trên tổng doanh thu là 1000 tỷ VNĐ. Nếu xét về mức sinh lợi đơn thuần, B có biên lợi nhuận là 15%, A có biên lợi nhuận là 10%. Tuy nhiên, nếu giả sử rằng lượng vốn mà A sử dụng là 500 tỷ VNĐ, B sử dụng là 1000 tỷ VNĐ. Khi đó tỉ lệ ROCE của A và B tương ứng là 20% và 10%. Như vậy rõ ràng là công ty A đã sử dụng vốn hiệu quả hơn công ty B.
Các nhà đầu tư cũng nên so sánh ROCE của một công ty với chi phí vay vốn hiện tại. Nếu một nhà đầu tư gửi tiết kiệm ngân hàng 100 triệu VNĐ với mức lãi suất là 8% một năm, như vậy thu nhập trên vốn của anh ta là 8 triệu VNĐ. Khi đầu tư 100 triệu VNĐ này vào một doanh nghiệp, nhà đầu tư bao giờ cũng kì vọng sẽ thu về một khoản tiền lời cao hơn nhiều so với mức 8 triệu VNĐ như trên. Nhưng để tạo ra mức lãi cao, một công ty phải huy động vốn theo một cách ít tốn kém nhất, và ROCE đo lường khả năng này của công ty.
Không có một điểm quy chuẩn nào cho các doanh nghiệp, nhưng thông thường thì ROCE ít nhất phải cao gấp đôi tỉ lệ lãi suất. Công ty nào có ROCE thấp hơn thì có nghĩa là nó đang sử dụng vốn một cách không hiệu quả.
Tính nhất quán là một yếu tố rất quan trọng đối với hoạt động của một công ty. Nói cách khác, các nhà đầu tư nên tránh việc đầu tư dựa trên số liệu ROCE trong chỉ một năm, thay vào đó hãy xem xét chỉ số này qua các năm. Nếu một doanh nghiệp có thu nhập trên mỗi đồng vốn sử dụng tăng qua các năm thì doanh nghiệp đó sẽ có giá hơn các doanh nghiệp khác. Nhưng cũng hãy cẩn thận với sự sụt giảm ROCE vì đây là dấu hiệu cho thấy công ty đang mất đi lợi thế của mình.
Vì được dùng để đo lường mức sinh lợi của một công ty so với lượng vốn mà nó sử dụng nên ROCE là chỉ số rất quan trọng đối với các công ty có mức độ tập trung vốn cao như các công ty truyền thông, năng lượng, các công ty công nghiệp nặng, và đặc biệt quan trọng đối với các công ty xăng dầu.
Tuy nhiên, ROCE cũng có thể phản ánh không chính xác hiệu quả của các doanh nghiệp có lượng tiền dự trữ lớn. Lượng tiền này được tính là một phần của số vốn mà doanh nghiệp sử dụng thậm chí ngay cả khi nó chưa được dùng tới, vì thế mà nó làm thổi phồng lượng vốn sử dụng của doanh nghiệp và làm giảm ROCE.
Ví dụ: một công ty có lợi nhuận là 15 tỷ VNĐ trên lượng vốn sử dụng là 100 tỷ VNĐ, tức là ROCE = 15%. Trong 100 tỷ VNĐ tiền vốn thì có 40 tỷ VNĐ vừa được huy động và hiện vẫn chưa đầu tư sản xuất. Nếu chỉ tính lượng vốn thực sử dụng thì con số ROCE còn ngoạn mục hơn, lên tới 25%.
Những người theo trường phái bảo thủ còn cho rằng các tài sản vô hình như thương hiệu, nhãn hiệu, R&D không được tính là bộ phận cấu thành vốn sử dụng (capital employed), vì thế phải trừ các khoản này đi.